Rola mikroelementów

Mikroelementy są pobierane przez rośliny w mniejszych ilościach niż makroelementy, natomiast ich odpowiednia ilość jest równie istotna dla rośliny. Ich niedobory mają wpływ na zaburzenie rozwoju oraz obniżenie odporności roślin na warunki stresowe (niskie temperatury, susza, grad, itp.). W efekcie plony mają niższą wartość handlową, co wynika ze sadku ich jakości oraz ilości. Rośliny powinny być optymalnie zaopatrzone w następujące mikroelementy:

  Bor

  Miedź

  Molibden

  Mangan

  Cynk

  Żelazo

B – Bor

Bor w roślinach pełni wiele funkcji, m.in. uczestniczy w tworzeniu ścian komórkowych, w gospodarce wodnej, a także syntezie skrobi i cukru. Decyduje o prawidłowym rozwoju stożka wzrostu już od fazy kiełkowania. Wpływa na procesy związane z kwitnieniem, zapłodnieniem, zawiązywaniem nasion, z funkcjonowaniem i podziałem komórek (zmniejsza pękanie łodyg w okresie intensywnego wzrostu). Dodatkowo podnosi on odporność na przymrozki oraz odgrywa ważną rolę w ograniczaniu występowania chorób (np. mniejsze porażenie ziemniaków parchem, lnu – rdzą). Zwiększa efektywność nawożenia azotem, fosforem, potasem i magnezem oraz reguluje gospodarkę wapniem.

Objawy niedoboru B

• zahamowanie wzrostu i obumieranie stożków wzrostu zarówno pędów nadziemnych, jak i korzeni, zamierają pąki,
• utrata zdolności roślin do wytwarzania części generatywnych (kwiatów),
• brak zapłodnienia po zapyleniu kwiatów,
• spękanie i chropowatość kory, występują skorkowacenia owoców (inkluzje komórkowe), owoce są spękane i wcześniej opadają.

Cu – Miedź

Miedź jest ważnym składnikiem różnych enzymów biorących udział w roślinnej przemianie materii. Ponadto:

• Uczestniczy w rozkładzie cząsteczki wody i wydzielania tlenu w fotosyntezie,
• Bierze udział w lignifikacji ściany komórkowej,
• Współdziała w regulowaniu gospodarki wodnej komórek,
• Współdziała w metabolizmie cukrów prostych do skrobi i transporcie asymilatów z komórki,
• U roślin bobowatych niedobór miedzi powoduje zahamowanie brodawkowania,
• Odpowiada za prawidłowe powstawanie i żywotność pyłku zbóż,
• Bierze udział w metabolizmie związków azotowych,
• Bierze udział w kształtowaniu bakterii brodawkowych roślin motylkowatych.

Objawy niedoboru Cu

• Na glebach torfowych tzw. choroba nowin – żółknięcie lub bielenie wierzchołków młodych liści zbóż. Liście z czasem stają się wąskie, skręcają się i usychają. Kłosy nie wypełniają się ziarnem,
• rośliny z niedoborem miedzi osiągają niewielkie rozmiary, gdyż zahamowany zostaje wzrost międzywęźla,
• drzewa owocowe mają karłowate pędy boczne, również kwiatostany i owoce rozwijają się nieprawidłowo.

Mo – Molibden

Molibden jest odpowiedzialny za gospodarkę azotową rośliny. Występuje w reduktazie azotanowej, redukującej formę azotanową do amonowej – wbudowywanej w aminokwasy. Występuje w nitrogenazie azotanowej, biorącej udział w wiązaniu azotu przez bakterie brodawkowe. Współdziała w produkcji pyłku i odpowiada za jego żywotność. Jest to pierwiastek pobierany z gleby przy wysokim pH.

Objawy niedoboru Mo

• U roślin motylkowatych objawy podobne do braku azotu, np. chlorozy,
• Biczykowatość liści kalafiora – zahamowanie wzrostu blaszki liściowej przy nadmiernym wzroście nerwu głównego,
• Łyżeczkowatość liści rzepaku – zaburzenia we wzroście liścia,
• prowadzące do powstawania wklęsłej łyżeczki, zwłaszcza jesienią.

Mn – Mangan

Mangan, podobnie jak magnez, aktywuje liczne enzymy bądź jest ich składnikiem, przez co wpływa na przemianę materii roślin. Ponadto:

• Uczestniczy w rozkładzie cząsteczki wody i wydzielania tlenu w fotosyntezie,
• Bierze pośredni udział w przekształceniu, przenoszeniu i magazynowaniu energii,
• Tworzy mostki jonowe pomiędzy enzymem a substratem, np. z ATP,
• Wiąże wolne rodniki w chloroplastach, dzięki czemu wydłuża żywotność komórki,
• Aktywuje enzymy metabolizmu cukrów, białek i tłuszczów,
• Bierze udział w redukcji azotanów do form amonowych (jest niezbędny przy nawożeniu wysokimi dawkami azotanów),
• Wpływa na wzrost korzeni i pędów poprzez udział w syntezie auksyn,
• Wpływa na przyrost komórki na długość, przez co aktywuje wzrost rośliny,
• Podobnie jak miedź wiąże wolne rodniki, które powstają w sytuacjach stresowych i niszczą komórki.

Objawy niedoboru Mn

• W glebach o pH powyżej 6,5 powoduje wystąpienie chloroz międzynerwowych, które w nadmiarze są toksyczne dla roślin,
• Szara plamistość liści owsa, następnie załamywanie i usychanie liści,
• Zahamowanie wzrostu i odpadanie liści, zamieranie ich końcówek,
• Chloroza na plantacji oprócz miejsc o niskim pH i ubitej glebie.

Zn – Cynk

Cynk aktywuje liczne enzymy bądź jest ich składnikiem, przez co wpływa na przemianę materii roślin. Dodatkowo:

• Jest składnikiem polimerazy RNA i struktury rybosomów,
• Jest Aktywatorem enzymów metabolizmu cukrowców i enzymów ekspresji genów (tzw. palce cynkowe) oraz tworzenia białka,
• Wpływa na poziom kwasu indolooctowego, regulującego wzrost roślinSkładnik błon komórkowych,
• Pełni funkcję stabilizatora struktur białkowych,
• Poprzez wpływ na produkcję tryptofanu, prekursora hormonów roślinnych bierze udział w syntezie auksyn.
• Pośrednio wpływa na odporność roślin na biotyczne i abiotyczne czynniki stresowe,
• Składnikiem antagonistycznym do cynku jest fosfor. Przy dużej zawartości fosforu spada pobieranie cynku.

Objawy niedoboru Zn

• Skrócenie międzywęźli roślin wieloletnich,
• Zdrobnienie, kruchość i sztywnienie liści. Blednięcie starszych liści,
• Cętkowana chloroza najmłodszych liści,
• Czerwienienie żyłek i brzegów liści roślin dwuliściennych,
• Smugowate chlorozy liści kukurydzy,
• Plamiste nekrozy liści zbóż,
• Nieprawidłowe formowanie i rozwój pąków kwiatowych w uprawach owocowych.

Fe – Żelazo

Aktywator syntezy chlorofilu i wielu białek. Występuje w cytochromach, odgrywając rolę w transporcie elektronów w czasie fotosyntezy i oddychania. Żelazo jest składnikiem ferredoksyny – białka biorącego udział w transporcie elektronów w fazie świetlnej fotosyntezy i w wiązaniu azotu cząsteczkowego. Dodatkowo:

• Jest składnikiem enzymów rozkładających toksyczne nadtlenki.
• Bierze pośredni udział w przekształceniu, przenoszeniu i magazynowaniu energii.
• Tworzy mostki jonowe pomiędzy enzymem a substratem, np. z ATP.
• Żelazo pobierane jest łatwiej z gleby przy niskim pH.

Objawy niedoboru Fe

• Chloroza młodszych liści, prowadząca nawet do bielactwa (albinizmu),
• Nerwy roślin strączkowych pozostają zielone,
• Spowolniony wzrost roślin spowodowany zmniejszeniem aktywności fotosyntezy,
• W skrajnych przypadkach wierzchołki wzrostu mogą zamierać,
• Deformacje anatomiczne korzeni.